تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف روزانه خشکبار به دلیل برخورداری از انواع چربی‌های غیر اشباع، پروتئین، فیبر، آنتی‌اکسیدان و ویتامین‌های مختلف، تاثیر چشم‌گیری در سلامت افراد ایفا می‌کند. انواع مغزها، میوه‌های خشک، تخمه‌ها و دانه‌هایی نظیر کنجد را در اصطلاح عامیانه خشکبار می‌گویند.
خشک کردن، یک روش قدیمی و در عین حال فوق‌العاده کاربردی برای افزایش ماندگاری میوه‌ها، دانه‌های تازه و مغزهایی مانند گردو است. اما نکته بسیار مهم که برخی افراد از آن غافل هستند، مربوط به شیوه‌های خشک کردن ارگانیک (طبیعی) و غیر ارگانیک مواد خوراکی می‌شود که اتفاقا اهمیت بسیاری هم دارد. با ما همراه باشید تا در ادامه این مطلب از وبسایت ایران آجیل تمامی روش‌های خشک کردن خشکبارها را به همراه مزایا و معایب هر کدام بررسی کنیم.
فهرست مطالب:
به طور کلی روش‌های خشک کردن و از بین بردن رطوبت موجود در انواع میوه‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود که شامل:
- خشک کردن با روش سنتی
- خشک کردن به شیوه مدرن
در ادامه به صورت کامل و جامع هر یک از موارد بالا را بررسی می‌کنیم.
روش سنتی
برخی از شیوه‌های بسیار ساده، راحت و مقرون به صرفه برای خشک کردن میوه‌ها وجود دارد که در ادامه انواع این روش‌ها را معرفی و ویژگی‌های خاص هر کدام را بیان می‌کنیم.
قرار دادن در معرض نور خورشید
قرار دادن میوه‌ها در معرض آفتاب، یکی از روش‌های بسیار قدیمی، سنتی و طبیعی است که همواره توسط بسیاری از افراد انتخاب می‌شود. از ویژگی‌های خشک کردن میوه بوسیله نور خورشید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم نیاز به تجهیزات خاص
- قیمت پایین و مقرون به صرفه
- قابلیت بهره‌برداری در منزل جهت مصارف خانگی
این روش اگرچه دارای مزایای بسیاری است اما معایبی نیز به همراه دارد که برخی از آن‌ها شامل:
- امکان استفاده تنها در روزهای گرم و آفتابی
- نیازمند زمان نسبتا زیاد برای خشک شدن میوه‌ها
- احتمال نفوذ گرد و غبار، حشرات، پرندگان و رطوبت محیط
- سفت شدن میوه در فرآیند خشک شدن و تبخیر آب میوه‌ها
- از بین رفتن مقادیری از ویتامین‌ها و مواد معدنی
- احتمال کپک‌زدگی و فاسد شدن
جهت خشک کردن میوه‌های تازه بوسیله نور آفتاب کافی است تا اقداماتی که در ادامه مطرح می‌شود را انجام دهیم.
- شستشو و برش به صورت حبه‌ای یا ورقه‌ای میوه‌ها
- خیس خوردن آن به مدت چند دقیقه در آب‌لیمو، به منظور جلوگیری از تغییر رنگ در پروسه خشک شدن
- پهن کردن میوه‌ها بر روی سینی توری یا کاغذ مومی
- قرار دادن میوه‌ها در معرض نور مستقیم خورشید و جابه‌جا کردن مداوم آن‌ها به منظور پیشگیری از احتمال کپک‌زدگی
- جلوگیری از تماس میوه‌ها با آلودگی‌های محیطی مثل گرد و غبار، حشرات و حیوانات
استفاده از بخاری و شوفاژ
استفاده از بخاری و شوفاژ یکی دیگر از روش‌های خانگی است که برخی از افراد به دلیل آپارتمان‌نشینی و عدم برخورداری از نور کافی استفاده می‌کنند. برای این کار، باید پس از تکه کردن میوه‌ها، آن‌ها را در یک سینی گذاشته و بر روی شوفاژ یا بخاری قرار دهیم. دو مورد از فواید این روش شامل:
- عدم نیاز به تجهیزات و هزینه بالا
- امکان استفاده در منازل آپارتمانی و فضاهای کم نور
از معایب خشک کردن میوه با استفاده از شوفاژ یا بخاری نیز می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- زمان‌بر بودن
- کمبود ظرفیت برای خشک کردن میوه با حجم زیاد
- سفت شدن میوه‌ها در طی فرآیند خشک شدن و تبخیر آب
خشک کردن میوه با کمک فر
از دیگر شیوه‌های متداول خانگی جهت خشک کردن میوه، مربوط به استفاده از فر می‌شود. برای این کار کافی است تا میوه‌ها را بر روی کاغذ مومی قرار دهیم. سپس فر را در دمای 50 تا 70 درجه سانتی‌گراد تنظیم و با توجه به میوه مورد نظر، آن را بین 6 تا 12 ساعت در معرض حرارت فر بگذاریم.
طی فرآیند خشک کردن، درب فر را کمی باز نگه داریم تا بخار آب به راحتی خارج شود. به علاوه، بهتر است تا به منظور خشک شدن یک‌نواخت میوه‌ها، آن‌ها را در چند نوبت جابه‌جا کنیم.
قرار دادن میوه در مایکروفر
برای این کار کافی است تا بعد از قرار دادن میوه‌ها در ظرف مناسب، آن‌ها را داخل مایکروفر بگذاریم. سپس، اجازه دهیم تا میوه‌ها به مدت سی ثانیه الی یک دقیقه حرارت ببینند. به خاطر داشته باشیم که در هر دور، میوه‌ها را بچرخانیم تا حرارت کافی به صورت یکسان و یک‌دست در نواحی مختلف میوه نفوذ کند. بعضی از ویژگی‌های این روش شامل:
- سرعت بسیار بالا در خشک شدن
- امکان استفاده در حجم زیاد
- عدم نیاز به تجهیزات
- مناسب استفاده برای مصارف خانگی و کسب‌وکارهای کوچک
خشک کردن میوه با استفاده از مایکروفر معایب بسیاری نیز به همراه دارد که اصلی‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- هزینه برق بالا در صورت استفاده زیاد
- کاهش مواد معدنی موجود در میوه
- احتمال عوارض جانبی به دلیل وجود اشعه مایکروفر
استفاده از گوگرد
گوگرد ماده‌ای است که از آن برای جلوگیری از تغییر رنگ در فرآیند خشک کردن میوه‌ها استفاده می‌کنند. این ماده ضمن نرم و تازه نگه داشتن میوه، مانع از هر گونه کپک و سفت شدن آن می‌شود. به طور کلی، برای خشک کردن میوه بوسیله گوگرد، از دو روش بهره‌برداری می‌کنند که در ادامه هر کدام از آن‌ها را بیان می‌کنیم.
- دود گوگرد: برای این کار، ظرف میوه را در یک فضای بسته و فاقد منفذ می‌گذارند. در مرحله بعدی، ظرف حاوی گوگرد را آتش زده و در کنار سینی میوه‌ها قرار می‌دهند. به خاطر داشته باشیم که هنگام انتشار دود گوگرد نباید آن را استنشاق کنیم.
- محلول گوگرد: استفاده از محلول گوگرد روش به مراتب آسان‌تری از دود گوگرد است. جهت تهیه محلول گوگرد، نیاز است تا یک و نیم قاشق مرباخوری پودر بی‌سولفیت یا متابی سولفیت سدیم را در یک لیتر آب حل کنیم. سپس، اجازه دهیم تا برش‌های میوه به مدت 5 دقیقه درون محلول حاوی این ترکیب خیس بخورد. در مرحله بعدی، میوه‌ها را خارج کرده و با آب سرد بشوییم. در نهایت، آن‌ها را بر روی سینی توری چیده و اجازه دهیم تا به صورت کامل خشک شوند.
مزایای خشک کردن میوه با استفاده از گوگرد:
- جلوگیری از تغییر رنگ و کمک به براق بودن میوه
- نرم نگه داشتن میوه
- عدم تغییر در طعم و مزه
- حفظ مواد مقوی
معایب گوگرد:
- ایجاد حملات آسمی بویژه در افراد مبتلا به آسم
- احتمال بروز حساسیت در افراد مستعد آلرژی به سولفیت
روش مدرن
روش‌های پیشرفته و مدرن‌تری نیز برای خشک کردن میوه‌ها ابداع شده که در آن از دستگاه‌های بخصوصی استفاده می‌کنند. در ادامه همه این شیوه‌ها را به همراه مزایا و معایب‌شان ذکر می‌کنیم.
انجماد سرمایشی (freeze drying)
میوه خشک‌کن انجمادی (فریز درایر)، دستگاهی است در یک محفظه بدون هوا (دارای خلأ)، با منجمد ساختن و تبخیر مستقیم آب درون میوه موجب خشک شدن آن می‌شود. دستگاه‌های میوه خشک‌کن انجمادی به دو شکل خانگی (سینی‌دار) و صنعتی ساخته موجود هستند که براساس نیاز خود می‌توانیم هر کدام از آن‌ها را انتخاب کنیم. برخی از ویژگی‌های این روش شامل:
- حفظ ارزش غذایی و مواد مغذی موجود در میوه
- عدم احتیاج به استفاده از مواد نگهدارنده
- عدم تغییر شکل، رنگ، مزه و بو در میوه‌ها
- سرعت و کارایی بسیار بالا
- قابلیت بهره‌برداری به صورت خانگی و صنعتی
این روش در کنار ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، معایبی نیز به دنبال دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- قیمت بالا (بویژه دستگاه فریز درایر صنعتی)
- مصرف برق زیاد به دلیل تولید دمای پایین
- محدودیت در انتخاب میوه‌های مناسب برای خشک کردن در این روش
- احتیاج به بسته‌بندی مناسب به منظور جلوگیری از جذب رطوبت
دستگاه میوه خشک‌کن
یکی از ترفندهای بسیار سالم و در عین حال کاربردی برای خشک کردن انواع میوه‌ها، دستگاه میوه خشک‌کن است. در این روش، کافی است تا میوه‌ها را به محض شستشو و انجام برش، بر روی سینی‌های داخل دستگاه قرار داده و دمای مناسب را تنظیم کنیم. به این ترتیب، دستگاه با ایجاد حرارت گرم و خشک، شروع به خشک کردن میوه‌های داخل سینی می‌کند. برخی از اصلی‌ترین ویژگی‌های این دستگاه شامل:
- سرعت و عملکرد بسیار بالا
- خشک کردن میوه‌ها به صورت یکسان و یک‌نواخت
- حفظ مواد معدنی میوه
- عدم از بین رفتن طعم و رنگ میوه
- امکان تنظیم دمای اختصاصی
- قابلیت استفاده در مصارف خانگی و حتی کسب‌وکارهای کوچک
باید اعتراف کرد که این روش هیچ معایب نداشته و برای شروع صرفا نیازمند خرید دستگاه مورد نظر هستیم.
خشک‌کن‌های خورشیدی
این دستگاه درواقع با ایجاد حرارت و واکنش‌های شیمیایی، به خشک شدن میوه‌ها کمک می‌کند. جالب است بدانیم که دستگاه میوه خشک‌کن خورشیدی به عنوان یک جایگزین به‌جای روش سنتی، یعنی خشک کردن بوسیله نور خورشید به بازار آمده است.
برای این کار کافی است تا دمای دستگاه و میزان رطوبت آن را براساس میوه مورد نظر تنظیم کنیم. نکته مهم اینجاست که انرژی مورد نیاز این دستگاه از طریق نور خورشید تامین می‌شود. از ویژگی‌های خشک‌کن خورشیدی می‌توان به موارد زیر اشاره داشت.
- امکان خشک کردن بسیار سریع میوه‌ها
- قابلیت خشک کردن میوه‌ها با حجم زیاد
- عدم اتلاف انرژی برق و صرفه‌جویی در هزینه‌ها
- کمک به حفظ مواد مقوی میوه
گفتنی است که این روش نیز از معایب به‌خصوصی برخوردار نبوده و صرفا نیازمند خرید دستگاه مورد نظر هستیم.
دستگاه خشک‌کن صنعتی
به منظور تولید انبوه و عرضه حجم زیاد خشکبار به بازار، از دستگاه خشک‌کن صنعتی استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که برای این کار، نیازمند تائیدیه وزرات بهداشت جهت بهره‌برداری از روش‌های طبیعی و ارگانیک برای خشک کردن محصولات هستیم. مهم‌ترین مزایای این روش:
- برخورداری دستگاه از کیفیت بالا و امکانات پیشرفته
- قابلیت خشک کردن میوه با مقادیر بسیار زیاد
- انتخاب مناسب برای کسب‌وکارهای بزرگ و صنعتی
سوالات متداول
در ادامه به برخی از ابهامات و سوالات رایج شما عزیزان پاسخ می‌دهیم.
چگونه می‌توانیم از خشکبار و میوه‌های خشک شده برای مدت زمان بیشتری نگهداری کنیم؟
به طور کلی توصیه می‌شود تا انواع خشکبار خود را در یک مکان خشک، دمای نسبتا خنک (خارج از یخچال و فریزر)، فاقد نور و همچنین به دور از رطوبت محیط نگهداری کنید. به علاوه، توصیه می‌شود تا خشکبار خود را در ظروف شیشه‌ای در بسته یا پاکت کاغذی قرار دهیم.
چرا باید میوه‌ها را خشک کنیم؟
خشک کردن انواع میوه‌ها منجر به کاهش وزن، حجم و نهایتا سهولت در ذخیره‌سازی و جابه‌جایی آن‌ها می‌شود. به علاوه، خشکه‌بارها را برای مدت زمان بیشتری می‌توان نگهداری کرد. میوه‌های خشک شده انتخاب مناسبی برای تغذیه بچه‌ها در زنگ‌های تفریح مدرسه، محل کار، سفر، پذیرایی از مهمان و بسیاری از موقعیت‌های دیگر است.
خوردن میوه خشک بهتر است یا میوه تازه؟
حقیقت امر این است که اطلاعات مربوط به میوه‌های خشک و تازه کمی با یکدیگر متناقض هستند و بیشتر به رژیم غذایی شما بستگی دارد. میوه‌های خشک در فرآیند خشک شدن، مقدار قابل توجه‌ای از آب و حجم خود را از دست می‌دهند.
در نتیجه، مواد مغذی، کالری و قند آن‌ها نیز در طی این فرآیند متمرکز می‌شود. به همین دلیل، میوه خشک شده میزان کالری و قند به مراتب بیشتری در مقایسه با میوه تازه دارد. از سوی دیگر، ویتامین C موجود در میوه‌های تازه، بیشتر از نوع خشک شده آن‌ها است.
خشکبارها شامل چه اقلامی می‌شوند؟
انواع مغزها، میوه‌های خشک، تخمه‌ها و دانه‌هایی نظیر کنجد را در اصطلاح عامیانه خشکبار می‌گویند. در ادامه برخی از پرطرفدارترین و پرفروش‌ترین خشکبارها را معرفی می‌کنیم.
- برگه زردآلو و قیسی
- برگ آلو
- توت‌خشک
- انجیرخشک
- پسته
- فندق
- گردو
- انواع بادام‌ها
- مویز
- کشمش
- انواع تخمه‌های آفتابگردان، کدو و...
- کنجد
- شلیل خشک‌شده
- کیوی خشک‌شده
- هلو خشک‌شده
- سیب خشک‌شده
- پرتقال خشک‌شده
- گلابی خشک‌شده
- موز خشک‌شده
- نارگیل خشک‌شده
جمع‌بندی
در این مطلب تمامی روش‌های خشک کردن سنتی و صنعتی انواع خشکبارها را خدمت شما عزیزان بیان کرده و مزایا و معایب هر کدام را به صورت کامل توضیح دادیم. در مجموع باید بگوییم که برخی از روش‌های صنعتی برای خشک کردن میوه گزینه مناسب‌تری است. چراکه علاوه بر کنترل دما و رطوبت، ارزش غذایی، طعم و رنگ میوه‌ها نیز حفظ می‌شود. بنابراین اگر از قدرت خرید کافی برخوردار هستیم، کافی است تا به تهیه دستگاه میوه خشک‌کن، انواع میوه‌های خود را تبدیل به خشکبار کنیم. از اینکه تا به اینجا همراه ما بودید سپاسگزاریم.
هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.